In these days heroic moments of the Revolution of 1821 come to our memory. Maniaki, Hani Gravias, Dervenakia and others decorate in indelible letters the most shining pages of our history. Together with these names of fighters like Kolokotronis, Karaiskakis, Papaflessas, Odysseas Androutsos and many others. The feats of all of these heroes are known to all of us and their contribution to the struggle is unquestioned.
However, besides these well known fighters, there are thousands of obscure fighters, who also abandoned houses, families, work, wealth and threw themselves with bold determination towards the same goal: Freedom. These thousands of obscure fighters also include many women who fought with as much valor as the men, but history has only dedicated a few lines to them.
This piece is dedicated to these women, who fought for liberty during the period of the Turkish rule and the Revolution but also afterwards, until the last part of Greece was liberated.
1. Laskarina Bouboulina (1771-1825)
Laskarina is one of the most legendary figures of the Greek Revolution. Daughter of a ship owner from the island of Hydra, she married the ship owner from Spetsos, Yannouza, and after his death the notable Demetrius Boubouli of Spetsos (from whence her name). When her second husband is killed in a battle with pirates, Laskarina is widowed for a second time, but now possesses great wealth: 6 ships, houses, land and also a lot of money.
Many times she tasted the envy of her compatriots, and for this reason faced many difficulties, which she nevertheless overcame. According to certain accounts she was initiated into the Company of Friends in 1819. After the Revolution exploded she was one of the first to take an active part in offering money, munitions and the use of her ships in the struggle. Her greatest loss was the death of her son, Yanni Yannouza in April of 1821, in a clash with the Turks outside of Argos. She herself took part in the seige of Nauplion with her fine ship “Agamemnon,” of which she was the captain. After the liberation of Nauplion she established herself there. She also took part in the blockade of Monemvasia. She spent beyond calculation for the struggle. She maintained the “Agamemnon” and another 3 smaller ships and created an armed guard for land. With this group of fighters she took part in the seige and capture of Tripolitsa. Laskarina went into the liberated city and saved many women from the Turkish harems from the slaughter. Her rivals however accused her of saving them because they gave her their jewelry. Kolokotronis, with whom she had become related through the marriage of their children, defended her and said “I am ashamed of this lady, because this woman stood more bravely than all of us.”
All of Europe remained speechless at her feats and imagined her to be something between an Amazon and the goddess Athena.Her end was unglorious and tragic: she was killed during a row with the family of her son’s sweetheart.
After her death, the Russians bestowed on her the title of “Admiral”, a title unique in the world for a woman.
2. Mando Mavrogenous (1796-1840)
She was born in Tergesti, where her father, N. Mavrogenis was established. He was a member of the Company of Friends, to which Mado was initiated in 1820. Besides her spiritual strength and great wealth she also gave of her considerable knowledge, which included knowledge of the French, Italian and Turkish languages, a fact which allowed her to conduct correspondence with ladies of Europe in an attempt to influence European opinion towards the Hellenes in a positive way. Her epistles to Parisian and English ladies made an impression, stirring emotions and causing conversations in European salons.
In 1820 she established herself in Tinos and Mykonos, her mother’s home. She donated all of her paternal inheritance to the struggle and she herself took part in military undertakings. She created her own band of fighters and fought in Karisto, in Pelio, in Fthiotida and in Boeotia where- as Ginouvier mentions- she captured about 100 hostages by herself, while Kapodistrias named her “honorary lieutenant-general.”
She battled fearlessly. About herself she said “What do I care whatever might happen to me, as long as my country is saved. With my example I will embolden the Hellenes and teach them that they must die for her [Hellas/Greece].”
After the end of the Revolution she settled in Nauplion, and was honored by Kapodistria with a small pension. After the murder of Kapodistria, her unfortunate love affair with D. Ypsilanti and the intense polemic of Koletti she returned to Mykono and afterwards to Paro where she died in abject poverty from typhoid fever.
3. “Women of Mesologhio
Courage worthy of admiration was shown by the women of Mesologhio, the “free beseiged women” for the duration of the seige of Mesologhio, and they helped in every way with the defenses: the transportation of materials for the fortification work, care of the wounded and ill, etc. Hellenophiles fighting for the Mesologhio, such as Augustus Fabre and others, have immortalized unending scenes of bombardment with female victims, such as the scene of the wounded mother whose blood rains down on the bodies of her 9 girls who are lying dead around her. Never did they flinch, but to the contrary they encouraged and incited the men to battle to the end. When the exit has been decided (on the 10th of April 1826) many women follow dressed as men, holding in one hand the sword and in the other their baby, while those without weapons came into the middle of the phalanx together with their children. These women had the same horrific fortune as their men and as many as managed to return to the city killed themselves, were slaughtered or were taken hostage. Out of so many heroic women of Mesologhio only a few names have been saved by history by virtue of their heroic feats. One of these was Alefanto. Dressed as a man she defied dangers, deprivations and hardships. She encouraged the men and sacrificed her life for liberty.
What history did not manage to save for the women of Mesologhio, however, our national poet Dionysios Solomos succeeded in saving, in that with his immortal works he gave eternal praise to these heroic women.
“The women of Mesologhio in ‘Free and Beseiged”“See, these women behave admirably; they are great souled, and say that they learn from us. They do not lose their courage, even if they are deprived of the hope of giving birth to children for glory and good fortune. We therefore can learn from them and should cherish and honor them until the last hour.”
4. Women of Soulios
a) The “Dance of Zalongos” (during the days leading up to Christmas of 1803) constitutes an everlasting symbol of the woman who prefers death to dishonor and misfortune. The female hero of “The Lover of Liberty” pushes her to sacrifice her self and her children, to bid farewell forever to “sweet life” and the “misfortunate homeland.” “On dry land the fish does not live, nor a blossom in the sands/ and the women of Soulios do not live in black slavery.” The first leads the dance, pulling the line of dancers behind her; reaching the edge of the cliff, she leaps and is lost in the chasm below. They follow her in the same way, always singing and dancing, the second, the third, the fourth… all around is heard the moaning murmur of the wind, which whirls the snow and mixes with the song…
b) During the same moment in time, (December of 1803), Despo Sechou-Botsi, the wife of Gerge Botsi, hunted by the Albanian Turks, after the capitulation of Ali Pasa with the women of Soulios, reinforced fortifications with her daughters, nieces and grandchildren in the tower of Demoula in Riniasa and after a strong resistance blew up the tower, rather than surrender to the enemy.
c) Among the women of Soulios another two stand out, who were more famous than the others, managing to pass their names along to folk songs and from there to the sphere of legend. Moscho Tzavela, the wife of Lambro, holds the title of “the woman of Soulios.” She was the first and greatest heroine of Soulios. With heavy heart she gave her first-born son Fotos into the hands of the bloodthirsty Ali Pasa as a sacrifice, putting her love of her country above her own son. “My child is the child of Soulios, and if Soulios is saved then my child is saved,” she said characteristically to the pasa.
d) Another female figure who stands out is Haido Yannaki Sechou. Her name had first been heard during the war of 1792, where her heroism, we are informed by foreign diplomats of that period in occupied Greece, inspired the respect and admiration of her compatriots. She was the first to rush into battle, often beside the men, even more often before them. Her heroism reached the apogee of its glory in the dramatic three year period of 1800-1803, when “no woman withstood as much as Haido,” Germanos Bartoldi assures us.
of Despo Botsi
-A deep noise is heard, many bayonets fall.
Are they throwing a month of marriages, a month of pleasure-seeking?
-Neither do they throw marriages, nor pleasure seeking.
Despo is making war with brides and grandchildren
Albanians have slammed her in the tower od Demoula:
“Georgina, throw down the weapons, this here is not Souli.
Here you are the slave of the pasa, the slave of the Albanians.”
“And if Souli bowed down, and if the caipha became enraged,
Despo never made Liapides her lords, and will not do it.”
A torch in her hand she snatched up, and cries to daughters and daughters-in-law
“Slaves of the Turks let’s not live, my children, come with me”
and the cartridges they set alight, and all became flame.
5.Peloponnese
a) Constantina Zacharia, the daughter of a priest and the wife of the amazing Kapetan Zacharia, after the Turks had killed seven of her brothers, she battled against them heroically, dressed as a man.
b) Zambeta Kolokotroni the wife of Konstantinos Kolokotroni and mother of Theodorow, also fought in the struggle after the death of her husband.
Stekoula Plapouta the wife of the general Plapouta, who fought at the side of her husband, and in a critical fight with the Turks rushed into the front lines and caught their ferocious leader Ahmet-Aga alive, disarmed him instantaneously and decapitated him.
c) Women of Mani. Among the anonymous heroines of the struggle are included the women of Mani, who after the incursion of Ibrahim into the Pelopponese, as they were at that time harvesting in the fields, ……they finished off his army fighting with scythes and rocks.
“… the Yerakarakena (the old peasant mother) says to her son who is dead:“I took your place… my child sleep,”
and the Theraseri of Harias (woman reaper of death) wails in grief, but says. “forward,
my child I will avenge your unjust death.”
In the pages of the ethnos alone,
passed the Amazons.
And that anonymous Spartan woman
who fell into the sea to drown an Albanian
for burned haystacks she was a heroine
and justly by the giants of Vergas was honored.
And you are the womb of heroes
Mani, birther of bravery.
In Verga, in Diro, in Poliaravo together
the heirs of black tyranny were smashed
-defeated by women, why should Ibrahim live?-
Mani held the fate of all of Greece.
Mesologhi, Diro, Souli
stars sparkling in the heavenly gates.
(From the poetic collection “The Maniatika” by Vasilis Moskovis.
6. Macedonia- Thrace
Macedonia as we know was liberated much later during the Balkan wars. During those years we had many heroes who struggled for that cause not only with the Turks, but also with the Bulgarians. Among these heroes there were naturally many women.
a) Domna Visvizi from Aino in Thrace, the wife of the very rich fighter Antonis Bisvizis; after the death of her husband in battle, she took charge of the fleet and became the fear of the Turks in Euboia and the Sporades. She spent all of her wealth for the struggle she was called “the Lady of the Seas.”
b) Captain Peristera Kraka the sister of Goula Kraka, who after his death as a martyr at the hands of the Turks, herself took up weapons and punished the murderers of her brother and caused many problems for the enemies.
c) Here we cannot fail to mention the women of Naousa, who in 1822, together with their children fell into the raging waters of the torrents of Arapitsa rather than fall into the hands of the Turks.
d) Seven women in Litochoro Pierias in 1878 hung themselves from Galactos hill in order not to be captured by the Turks. Of course one of these, Katerina Niopa, held in her arms her newborn baby boy, who survived and was rescued several days later by some passersby.
e) Of the women of the Macedonian fight those who are distinguished are Euterpe Ouzouni, Captain Eleni and the teachers Lili Vlachou- whom the Bulgarians murdered in her school- Ekaterini Gevyeli whom the Bulgarians burned in her school after a battle with her which lasted all night, and Velika Traikou Stoyianni, Angeliki Flippidou and others…
7. Arete
A famous female rebel from Gortinia, who left her home- charmed by the freedom fighting klephtes of the Petimezaion to Kalavrita- and enlisted in their army. She fought with exemplary bravery, which remained as legend and the story of a folk song.”
(translation: Eva Johanos)
|
ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ
Τέτοιες μέρες έρχονται στη μνήμη μας ηρωικές στιγμές της Επανάστασης του 1821. Μανιάκι, Χάνι Γραβιάς, Δερβενάκια κ.ά. στολίζουν με ανεξίτηλα γράμματα τις πιο λαμπρές σελίδες της ιστορίας μας. Μαζί με αυτά ονόματα αγωνιστών όπως του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη , του Παπαφλέσσα, του Οδυσσέα Ανδρούτσου, και πολλών άλλων. Τα κατορθώματα όλων αυτών είναι σε όλους μας γνωστά και η συμβολή τους στον Αγώνα αναμφισβήτητη
Εκτός όμως από αυτούς τους γνωστούς αγωνιστές, υπάρχουν και χιλιάδες αφανείς αγωνιστές, οι οποίοι εγκατέλειψαν και αυτοί σπίτι ,οικογένεια ,δουλειές, περιουσία και ρίχτηκαν με θάρρος και αποφασιστικότητα στον ίδιο σκοπό: τη Λευτεριά. Στους χιλιάδες αυτούς αφανείς αγωνιστές συγκαταλέγονται και πολλές γυναίκες που πολέμησαν ισότιμα με τους άντρες αλλά η ιστορία λίγες γραμμές μόνο έχει αφιερώσει σε αυτές.
Σε αυτές τις Ελληνίδες είναι αφιερωμένη αυτή η ανάρτηση που αγωνίστηκαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, την Επανάσταση αλλά και στους μετέπειτα χρόνους μέχρις ότου να απελευθερωθεί και το τελευταίο τμήμα της Ελλάδας
1.ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ (1771-1825)
Η Λασκαρίνα είναι μία από τις θρυλικότερες μορφές της Ελληνικής Επανάστασης. Κόρη Υδραίου καραβοκύρη, παντρεύτηκε το Σπετσιώτη πλοίαρχο Γιάννουζα και μετά το θάνατο αυτού το Σπετσιώτη άρχοντα Δημήτριο Μπούμπουλη( εξ ου και το Μπουμπουλίνα). Όταν και ο δεύτερος άνδρας της σκοτώνεται σε μια μάχη με πειρατές η Λασκαρίνα μένει και πάλι χήρα, αλλά και κάτοχος τεράστιας περιουσίας: 6 καράβια, σπίτια, κτήματα αλλά και πολλά χρήματα.
Γεύτηκε πολλές φορές το φθόνο των συμπατριωτών της και γι αυτό αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες ,τις οποίες όμως πάντα ξεπερνούσε. Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες είχε μυηθεί και στη Φιλική Εταιρεία το 1819. Μετά την έκρηξη της Επανάστασης ήταν από τους πρώτους που συμμετείχε ενεργά προσφέροντας χρήματα και πολεμοφόδια και διαθέτοντας τα πλοία της στον αγώνα. Η μεγαλύτερη απώλειά της ήταν ο θάνατος του γιου της Γιάννη Γιάννουζα τον Απρίλιο του 1821 σε μια συμπλοκή με τους Τούρκους έξω από το Άργος. Η ίδια έλαβε μέρος στην πολιορκία του Ναυπλίου με το περίφημο πλοίο της «Αγαμέμνων» ,του οποίου ήταν και καπετάνισσα. Μετά την απελευθέρωση του Ναυπλίου εγκαταστάθηκε εκεί. Έλαβε επίσης μέρος στον αποκλεισμό της Μονεμβασιάς. Ξοδεύει αλογάριαστα για τον αγώνα. Συντηρεί τον «Αγαμέμνονα» και άλλα 3 μικρότερα καράβια και δημιουργεί ένοπλο σώμα της στεριάς.
Με αυτό το σώμα πήρε μέρος στην πολιορκία και άλωση της Τριπολιτσάς. Η Λασκαρίνα μπήκε στην απελευθερωμένη πόλη και έσωσε πολλές γυναίκες από τα χαρέμια των Τούρκων από τη σφαγή. Οι αντίπαλοί της όμως την κατηγόρησαν ότι τις έσωσε επειδή της έδωσαν τα κοσμήματά τους. Ο Κολοκοτρώνης, με τον οποίο είχε συγγενέψει μετά το γάμο των παιδιών τους, την υπερασπίστηκε και είπε «Ντρέπομαι για τούτη την κυρά, γιατί αυτή η γυναίκα στάθηκε πιο αντρίκια από όλους μας.»
Όλη η Ευρώπη είχε μείνει άφωνη από τα κατορθώματα της και τη φαντάζονταν κάτι ανάμεσα σε αμαζόνα και θεά Αθηνά.
Το τέλος της ήταν άδοξο και τραγικό : Σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια μιας λογομαχίας της με την οικογένεια της αγαπημένης του γιου.
Οι Ρώσοι μετά τον θάνατό της, της απένειμαν τον τίτλο της «Ναυάρχου», έναν τίτλο με παγκόσμια μοναδικότητα για γυναικεία μορφή.
2. ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ(1796-1840)
Γεννήθηκε στην Τεργέστη, όπου ήταν εγκατεστημένος ο πατέρας της Ν. Μαυρογένης , μέλος της Φιλικής εταιρείας, στην οποία μυήθηκε και η Μαντώ το 1820. Εκτός από το ψυχικό σθένος και τη μεγάλη περιουσία διέθετε και σπουδαία μόρφωση στην οποία περιλαμβάνονται και γνώση της Γαλλικής, Ιταλικής και Τούρκικης γλώσσας, γεγονός που της επιτρέπει να αλληλογραφεί με κυρίες της Ευρώπης σε μια προσπάθεια να επηρεάσει την Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη υπέρ των Ελλήνων. Οι επιστολές της σε Παριζιάνες και Αγγλίδες εντυπωσιάζουν ,συγκινούν και συζητούνται στα Ευρωπαϊκά σαλόνια.
Το 1820 εγκαταστάθηκε στην Τήνο και τη Μύκονο, πατρίδα της μητέρας της. Διέθεσε όλη την πατρική περιουσία της στον αγώνα και η ίδια έλαβε μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις. Δημιούργησε δικό της εκστρατευτικό σώμα και μάχεται στην Κάρυστο, στο Πήλιο, στη Φθιώτιδα και στη Βοιωτία όπου- όπως αναφέρει ο Ginouvier- έπιασε μόνη της γύρω στους 100 αιχμαλώτους , ενώ ο Καποδίστριας την ονόμασε « επίτιμο αντιστράτηγο».
Πολεμούσε ατρόμητα. Η ίδια έλεγε « Τι με μέλει ό,τι κι αν πάθω Φτάνει να σωθεί η Πατρίδα μου. Με το παράδειγμά μου θα ενθαρρύνω τους Έλληνες και θα τους διδάξω πώς πρέπει να πεθαίνουν γι αυτήν».
Μετά τη λήξη της επανάστασης εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο και τιμήθηκε από τον Καποδίστρια με μια μικρή σύνταξη. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και τον άτυχο έρωτά της με τον Δ. Υψηλάντη και την έντονη πολεμική του Κωλέττη επιστρέφει στη Μύκονο και μετά στην Πάρο όπου πεθαίνει πάμφτωχη από τυφοειδή πυρετό.
3. ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΤΙΣΣΕΣ
Αξιοθαύμαστο θάρρος έδειξαν οι Μεσολογγίτισσες «ελεύθερες πολιορκημένες» κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου και βοήθησαν με κάθε τρόπο στην άμυνα : μεταφορά υλικών για τα οχυρωματικά έργα, περίθαλψη τραυματιών και ασθενών κ.ά. Φιλέλληνες πολεμιστές του Μεσολογγίου, όπως ο Αύγουστος Φαμπρ και άλλοι, έχουν αποθανατίσει ατέλειωτες σκηνές βομβαρδισμών με θύματα γυναίκες ,όπως εκείνη τη σκηνή της πληγωμένης μάνας που βρέχει με το αίμα της τα πτώματα των 9 κοριτσιών της, που κείτονταν γύρω της. Ποτέ δε δείλιασαν , αντίθετα εμψύχωναν και παρακινούσαν τους άνδρες να αγωνιστούν μέχρι το τέλος.
Όταν αποφασίζεται η Έξοδος (10 Απριλίου 1826) ακολουθούν πολλές γυναίκες με ανδρική ενδυμασία , κρατώντας στο ένα χέρι το σπαθί και στο άλλο το μωρό τους, ενώ οι άοπλες μπήκαν στη μέση της φάλαγγας μαζί με τα παιδιά τους. Αυτές οι γυναίκες είχαν την ίδια φρικτή τύχη με τους άνδρες τους και όσες κατάφεραν να γυρίσουν πίσω στην πόλη αυτοκτόνησαν ,σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.
Από τις τόσες ηρωϊδες του Μεσολογγίου λίγα ονόματα διέσωσε η ιστορία για τις ηρωικές τους πράξεις. Μία από αυτές ήταν η Αλεφαντώ. Ντυμένη ανδρικά αψηφούσε κινδύνους, στερήσεις και κακουχίες. Εμψύχωνε τους άνδρες και θυσίασε τη ζωή της για την ελευθερία.
Ό,τι όμως δεν κατάφερε η ιστορία να διασώσει για τις Μεσολογγίτισσες, το πέτυχε ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός , ο οποίος με τα αθάνατα έργα του χάρισε αιώνια δόξα στις ηρωικές αυτές γυναίκες.
ΟΙ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΤΙΣΣΕΣ ΣΤΟΥΣ « ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΥΣ»
«Ιδού, αυτές οι γυναίκες φέρνονται θαυμαστά• αυτές είναι μεγαλόψυχες, καί λένε ότι μαθαίνουν από μας• δε δειλιάζουν, μολονότι τους επάρθηκε η ελπίδα που είχαν να γεννήσουν τέκνα για τη δόξα και για την ευτυχία. Εμείς λοιπόν μπορούμε να μάθουμε απ’ αυτές και να τες λατρεύουμε έως την ύστερη ώρα.»
4 ΣΟΥΛΙΩΤΙΣΣΕΣ
Α)Ο «Χορός του Ζαλόγγου» (παραμονές Χριστουγέννων 1803) αποτελεί αιώνιο σύμβολο για τη γυναίκα που προτιμά το θάνατο από την ατίμωση και τη δυστυχία. Τη γυναίκα-ηρωίδα που «της Ελευθερίας ο έρως» τη σπρώχνει να θυσιάσει τον εαυτό της και τα παιδιά της, να αποχαιρετήσει παντοτινά «τη γλυκιά ζωή» και τη «δύστυχη πατρίδα». «Στη στεριά δε ζει το ψάρι ούτ’ ανθός στην αμμουδιά / κ’ οι Σουλιώτισσες δε ζούνε μέσ’ τη μαύρη τη σκλαβιά». Η πρώτη σέρνει το χορό, φτάνοντας στο χείλος του γκρεμού, πηδάει και χάνεται στα βάθη του. Την ακολουθούν με τον ίδιο τρόπο, πάντα τραγουδώντας και χορεύοντας, η δεύτερη, η τρίτη, η τέταρτη… Γύρω ακούγεται το μουγκρητό του ανέμου, που στροβιλίζει το χιόνι κι ανακατεύεται με το τραγούδι…
Β)Την ίδια χρονική στιγμή(Δεκ. 1803), η Δέσπω Σέχου-Μπότση, σύζυγος του Γιωργάκη Μπότση, κυνηγημένη από τους Τουρκαλβανούς, μετά τη συνθηκολόγηση του Αλή Πασά με τους Σουλιώτες, οχυρώθηκε με τις κόρες, τις νύφες και τα εγγόνια της στον πύργο του Δημουλά στη Ρηνιάσα και ύστερα από σθεναρή αντίσταση ανατίναξε τον πύργο, για να μην παραδοθούν στον εχθρό.
Γ)Από τις Σουλιώτισσες ξεχώρισαν άλλες δυο, οι οποίες υπήρξαν οι διασημότερες από τις άλλες, καταφέρνοντας να περάσουν τα ονόματά τους στο δημοτικό τραγούδι κι από εκεί στη σφαίρα του θρύλου. Η Μόσχω Τζαβέλα, σύζυγος του Λάμπρου, κατέχει τον τίτλο της «γυναίκας του Σουλίου». Ήταν η πρώτη και μεγαλύτερη ηρωίδα του Σουλίου. Με βαριά καρδιά έδωσε στο χέρι του αιμοβόρου Αλή Πασά τον πρωτότοκο γιο της Φώτο, για θυσία, και έβαλε πάνω από τον ίδιο της το γιο την αγάπη της για την πατρίδα. «Το παιδί μου είναι παιδί του Σουλίου και σα γλιτώσει το Σούλι γλιτώνει και το παιδί μου»,είπε χαρακτηριστικά στον πασά.
Δ) Μια άλλη γυναίκα φυσιογνωμία που ξεχώρισε ήταν η Χάιδω Γιαννάκη Σέχου. Το όνομά της είχε πρωτακουστεί στον πόλεμο του 1792, όπου ο ηρωισμός της , μας πληροφορούν ξένοι διπλωμάτες την εποχή εκείνη στην κατεχόμενη Ελλάδα, προκαλούσε το σεβασμό και το θαυμασμό των συμπατριωτών της. Πρώτη έτρεχε στη μάχη, συχνά δίπλα στους άντρες, συχνότερα μπροστά απ’ αυτούς. Η ηρωίδα αυτή άγγιξε το απόγειο της δόξας της στη δραματική τριετία 1800-1803, οπότε «καμιά γυναίκα δεν αναδείχθηκε όσο η Χάιδω», βεβαιώνει ο Γερμανός Μπαρτόλντι.
:
Της Δέσπω Μπότση
-Αχός βαρύς ακούγεται, πολλά τουφέκια πέφτουν.
Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;
-Ούδε σε γάμο ρίχνονται ούδε σε χαροκόπι.
Η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ’ αγγόνια.
Αρβανιτιά την πλάκωσε στου Δημουλά τον πύργο:
«Γιώργαινα, ρίξε τ’ άρματα, δεν είναι εδώ το Σούλι.
Εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα των Αρβανίτων».
«Το Σούλι κι αν προσκύνησε, κι αν τούρκεψεν η Κιάφα,
η Δέσπω αφέντες Λιάπηδες δεν έκαμε, δεν κάνει».
Δαυλί στο χέριν άρπαξε, κόρες και νύφες κράζει:
«Σκλάβες Τούρκων μη ζήσωμε, παιδιά μ’, μαζί μου ελάτε»
και τα φυσέκια ανάψανε, κι όλοι φωτιά γενήκαν.
5. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
Α.)Κωνσταντίνα Ζαχαριά κόρη παπά και σύζυγος του τρομερού Καπετάν- Ζαχαριά , αφού οι Τούρκοι της είχαν σκοτώσει 7 αδέλφια, πολεμούσε ηρωικά εναντίον τους ,ντυμένη άντρας.
Β)Ζαμπέτα Κολοκοτρώνη σύζυγος του Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνη και μητέρα του Θεόδωρου, πολέμησε και αυτή στον αγώνα μετά το θάνατο του άντρα της.
Γ)Στεκούλα Πλαπούτα σύζυγος του στρατηγού Πλαπούτα, η οποία πολεμούσε στο πλευρό του άντρα της, και σε μια κρίσιμη μάχη με τους Τούρκους όρμησε στην πρώτη γραμμή και έπιασε ζωντανό τον θηριώδη αρχηγό τους Αχμέτ-Αγά τον αφόπλισε αστραπιαία και του πήρε το κεφάλι.
Δ) ΜΑΝΙΑΤΙΣΣΕΣ Στις ανώνυμες ηρωίδες του αγώνα συγκαταλέγονται και οι Μανιάτισσες οι οποίες κατά την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και ενώ βρίσκονταν στα χωράφια και θέριζαν, απώθησαν το στρατό του πολεμώντας με τα δρεπάνια και με πέτρες.
….Λέει η Γερακαράκαινα στο γυιό πούναι νεκρός:
«εγώ πήρα τη θέση σου… παιδάκι μου κοιμήσου»,
κι η Θερασέρη της Χαριάς θρηνει, μα λέει. «εμπρός,
παιδάκι μου θα γδικιωθώ την άδικη θανή σου».
Στις σελίδες του έθνους μόνες,
πέρασαν τις Αμαζόνες.
Κι ‘ αυτή η ανώνυμη γυναίκα σπαρτιάτισσα
πού ‘πεσε μες στη θάλασσα να πνίξει αρβανίτη
για τις καμένες θημωνιές ήταν ηρώϊσσα
και δίκαια από τούς γίγαντες της Βέργας ετιμήθη.
Κι’ ηρωΐδων είσαι μήτρα
Μάνη λεβεντογεννήτρα.
Στη Βέργα, στο Διρό, στο Πολυάραβο μαζί
της μαύρης τυραννίας εσυντρίφτηκεν η κλήρα,
– Από γυναίκες νικημένος ο Ιμπραήμ γιατί να ζει;-
Η Μάνη της Ελλάδας όλης βάσταξε τη μοίρα.
Το Μεσολόγγι, το Διρό, το Σούλι
αστέρια στην ουράνια αστράφτουν πύλη.
Από τη ποιητική συλλογή «ΤΑ ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ» του Βασίλη Μοσκόβη.
6. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – ΘΡΑΚΗ
Η Μακεδονία όπως γνωρίζουμε απελευθερώθηκε πολύ αργότερα με τους Βαλκανικούς πολέμους. Στη διάρκεια αυτών των ετών έχουμε πολλούς ήρωες που αγωνίστηκαν για αυτό το σκοπό όχι μόνο με τους Τούρκους αλλά και με τους Βουλγάρους, Ανάμεσά τους φυσικά και πολλές γυναίκες
Α)Δόμνα Βισβίζη από τον Αίνο της Θράκης, γυναίκα του πάμπλουτου αγωνιστή Αντώνη Βισβίζη, μετά το θάνατο του άντρα της σε μάχη, ανέλαβε αυτή το στόλο και έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων σε Εύβοια και Σποράδες. Δαπάνησε όλη την περιουσία της για τον αγώνα και επονομάστηκε « η Κυρά των θαλασσών»
Β)Η καπετάν Περιστέρα Κράκα αδελφή του Γούλα Κράκα ,η οποία μετά το μαρτυρικό θάνατό του από τους Τούρκους ,πήρε η ίδια τα όπλα έπιασε και τιμώρησε τους φονιάδες του αδελφού της και προκάλεσε πολλά προβλήματα στους εχθρούς.
Γ)Εδώ δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε τις γυναίκες της Νάουσας, οι οποίες το 1822 έπεσαν μαζί με τα παιδιά τους στα αφρισμένα νερά του χειμάρρου της Αραπίτσας για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων.
Δ)Επτά γυναίκες στο Λιτόχωρο Πιερίας το 1878 γκρεμίζονται από το λόφο του Γαλακτού για να μη συλληφθούν από τους Τούρκους. Μάλιστα μία από αυτές η Κατερίνα Νιώπα κρατούσε στα χέρια της το νεογέννητο αγοράκι της ,το οποία επέζησε και το περιμάζεψαν μετά από λίγες μέρες κάποιοι περαστικοί.
Ε)Στις γυναίκες Μακεδονομάχους ξεχωρίζουν η Ευτέρπη Ουζούνη, η Καπετάνισσα Ελένη
ΣΤ)Και οι δασκάλες Λίλη Βλάχου που τη δολοφόνησαν οι Βούλγαροι στο σχολείο της, η Αικατερίνη Γευγελή που την έκαψαν μέσα στο σχολείο της οι Βούλγαροι μετά από ολονύκτια μάχη μαζί της και η Βελίκα Τράϊκου Στογιάννη η Αγγελική Φλιππίδου κ.’α.
7. ΑΡΕΤΗ
Περίφημη αντάρτισσα από τη Γορτυνία, η οποία έφυγε από το σπίτι της-γοητευμένη από την κλεφτουριά των Πετιμεζαίων στα Καλάβρυτα- και εντάχθηκε στο ασκέρι τους. Αγωνίστηκε με υποδειγματική λεβεντιά, που έμεινε θρύλος κι έγινε δημοτικό τραγούδι.
|
